Хелат цайр гэж юу вэ, ямар ашигтай вэ ?

Хелатын цайр нь гелацид наалдсан цайр агуулсан цайрын нэмэлт нэг төрөл юм.

Хелатын бодисууд нь цайр зэрэг металлын ионуудтай холбогдож, биед амархан шингэж чадах тогтвортой, усанд уусдаг нэгдэл үүсгэдэг химийн бодис юм.

Цайр бол таны эрүүл мэндэд зайлшгүй шаардлагатай бичил тэжээл ба цайрын бэлдмэлийг хоол хүнсэндээ хангалттай цайр авч чаддаггүй хүмүүс ихэвчлэн хэрэглэдэг. 

Хелат цайрын ашиг тус, цайрын дутагдалтай тохиолдолд ямар хэмжээгээр уух, мөн харилцан үйлчлэлийн талаар илүү ихийг мэдэхийн тулд үргэлжлүүлэн уншина уу.

---

Бидэнд цайр яагаад хэрэгтэй вэ?

---

Цайр бол хүний биеийн бүх эсүүдэд байдаг бичил тэжээл юм. Үндэсний эрүүл мэндийн хүрээлэнгийн (NIH) итгэмжлэгдсэн эх сурвалжийн мэдээлснээр цайр нь эрүүл мэндийн олон талт чухал ач холбогдолтой юм. Цайр бидний биед ямар үүрэгтэй талаар

цөөн хэдэн жишээ:

• дархлааны системийг вирус, бактерийн эсрэг хамгаалахад тусалдаг

• биеийн уургийн үйлдвэрлэлийг дэмжинэ

• таны биед ДНХ бий болгоход тусалдаг

• үнэрлэх, амтлах мэдрэмжийг тань нэмдэг

• шарх хурдан эдгээхэд тусалдаг 

  
  

  /зурган дээр дарж илүү их мэдээлэл аваарай/

---

Хелат цайр гэж юу вэ?

---

Хелатын цайр нь таны биед илүү амархан шингэдэг цайрын нэмэлт нэг хэлбэр юм. Цайр нь бие махбодид бие даан шингээхэд хэцүү байдаг тул ихэвчлэн нэмэлт тэжээл дэх хелат бодистой хослуулдаг. Мөн Хелатын бодис нь цайртай холбогдож илүү шингэдэг нэгдэл үүсгэдэг.

Таны хэрэглэж байгаа эрдэс, амин дэм синтетик орц найрлагатай юу? Та өөрийн хэрэглэж байгаа эрдэс, амин дэмээ ямар замаар тээвэрлэгдэж ирж борлуулагддаг талаар бодож байсан уу? Дэлхий нийтээрээ баталгаагүй орц, найдваргүй хадгалалт тээвэрлэлтийн хохирогчид болсоор байна. Өөрийн болон гэр бүлийнхээ эрүүл мэндийн төлөө эх үүсвэр тодорхой, тун хэмжээ дэлгэрэнгүй, байгалийн орц найрлагыг сонгоорой.

---

Хелат цайрын төрлүүд

---

Хелат цайрыг голчлон амин хүчил эсвэл органик хүчлийн нэгдлүүдийн аль нэгийг ашиглан хийдэг.

Амин хүчил

• аспарагины хүчил: цайрын аспартат хийхэд ашигладаг

• метионин: цайрын метионин хийхэд ашигладаг

• монометионин: цайрын монометиониныг үйлдвэрлэхэд ашигладаг

  
  

Органик хүчил

• цууны хүчил: цайрын ацетат хийхэд ашигладаг

• нимбэгийн хүчил: цайрын цитратыг үйлдвэрлэхэд ашигладаг

• глюконы хүчил: цайрын глюконатыг үйлдвэрлэхэд ашигладаг

• оротын хүчил: цайрын оротат хийхэд ашигладаг

• пиколиний хүчил: цайрын пиколинат хийхэд ашигладаг

  
  

Аль төрлийн хелат цайр хамгийн сайн шингэдэг вэ?

Илүү амархан шингэдэг цайрын нэмэлтүүд нь:

• цайрын пиколинат

• цайрын цитрат

• цайрын ацетат

• цайрын монометионин

---

Би хэр их цайр авах ёстой вэ?

---

NIHT-ийн итгэмжлэгдсэн эх сурвалжийн мэдээлснээр, цайрын (миллиграмм) одоогийн санал болгож буй өдөр тутмын тэтгэмж (RDA) нь: 

нас	Эр	Эм
0–6 сар	2 мг	2 мг
7–12 сар	3 мг	3 мг
1–3 нас	3 мг	3 мг
4–8 нас	5 мг	5 мг
9–13 нас	8 мг	8 мг
14–18 нас	11 мг	9 мг
19+ нас	11 мг	8 мг

Жирэмсэн хүмүүст илүү тунтай цайр хэрэгтэй байдаг. Жирэмсэн болон өсвөр насныхан, насанд хүрэгчид өдөрт 12 мг ба 11 мг цайр хэрэгтэй.

---

Би хэт их цайр авч болох уу?

---

Тийм ээ, цайрыг хоол хүнсэндээ хэт их хэмжээгээр авах боломжтой. Үүний шинж тэмдгүүд нь:

• хоолны дуршил буурах

• ходоод базлалт

• дотор муухайрах

• бөөлжих

• гүйлгэх

• зэсийн түвшин бага

• дархлаа бага

• "сайн" холестерин (HDL) бага түвшин

  /зурган дээр дарж илүү их мэдээлэл аваарай/

---

Би хэт бага цайр авч болох уу?

---

Таны хоолны дэглэм дэх цайрын хангалтгүй байдал нь дараах үр дагаварт хүргэж болзошгүй.

• нярай болон хүүхдийн өсөлт удаашрах

• өсвөр насныхны бэлгийн хөгжил удаашрах

• эрчүүдийн бэлгийн сулрал

• үс уналт

• гүйлгэлт 

• арьс, нүдний шарх

• жин хасах

• шархны эдгэрэлттэй холбоотой асуудлууд

• хоол амтлах, үнэрлэх чадвар буурсан

• сонор сэрэмжийн түвшин буурсан

---

Хэн цайрын дутагдалд орох эрсдэлтэй вэ?

---

Хангалтгүй хэмжээний цайр авах эрсдэлтэй хүмүүст дараах орно.

• цагаан хоолтон

• бөөрний архаг өвчин, элэгний архаг өвчин, чихрийн шижин, хадуур эсийн өвчин зэрэг зарим өвчтэй хүмүүс

• Кроны өвчин эсвэл шархлаат колит зэрэг ходоод гэдэсний замын зарим өвчтэй хүмүүс

• согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэдэг хүмүүс

• жирэмсэн болон хөхүүл эмэгтэйчүүд

• зөвхөн эхийн сүүгээр хооллодог ахимаг насны хүүхдүүд

• хэт их зэс хэрэглэдэг хүмүүс (цайр, зэс шингээхийн тулд өрсөлддөг)

Бусад эмүүдтэй: Майо клиникийн мэдээлснээр цайрын бэлдмэл нь таны хэрэглэж буй зарим эмтэй харьцах эрсдэлтэй байдаг, үүнд:

Хинолон эсвэл тетрациклины антибиотик: Цайр нь эдгээр төрлийн антибиотикийг шингээхэд нөлөөлдөг. Эдгээр антибиотикийг хэрэглэхээс 2 цагийн өмнө эсвэл 4-6 цагийн дараа цайрын нэмэлтийг уувал энэ харилцан үйлчлэлээс урьдчилан сэргийлэх боломжтой эсэхийг эмчтэйгээ ярилцаарай.

Пеницилламин (Депен, Купримин): Энэ эм нь таны бие дэх цайрын хэмжээг бууруулж болзошгүй. Ийм харилцан үйлчлэлээс зайлсхийхийн тулд пеницилламин хэрэглэхээс 2 цагийн өмнө цайрын бэлдмэл ууж болох эсэхийг эмчтэйгээ ярилцаарай.

Тиазидын шээс хөөх эм: Эдгээр цусны даралтын эмүүд нь шээх үед алддаг цайрын хэмжээг нэмэгдүүлдэг. Ийм төрлийн шээс хөөх эмийг хэрэглэхдээ цайрын бэлдмэл хэрэглэх талаар эмчтэйгээ ярилцаарай.

---

Дүгнэлт:

---

Дархлааны тогтолцооны үйл ажиллагаа, ДНХ-ийн синтез, өсөлт зэрэг эрүүл мэндийн олон чухал ач тусын тулд цайр хэрэгтэй. Хелатын цайр нь бие даасан цайраас илүү амархан биед шингэдэг.

Хоол хүнсэндээ цайр нэмэхээсээ өмнө төлөвлөгөөгөө эмчтэйгээ ярилцаарай. Тэд таныг зохих тунгаар ууж байгаа эсэх, нэмэлт нь таны хэрэглэж буй бусад эмтэй сөргөөр нөлөөлөхгүй эсэхийг шалгахад тусална.

Эх сурвалж: Healthline.com

  /зурган дээр дарж илүү их мэдээлэл аваарай/