.png)
Витамин, эрдэс бодис, үс уналт: Холбоoтой юу?
- Baasanjav Solongo
- Sep 21, 2024
- 3 min read
Updated: Oct 2, 2024
Таны хоолны зуршил үсний эрүүл мэндэд ихээхэн нөлөөлдөг ба шим тэжээлийн дутагдлыг арилгах нь үс уналтыг эмчлэх, урьдчилан сэргийлэхэд тусалдаг. Гэсэн хэдий ч бүх витамин, эрдэс бодисын нэмэлт бүтээгдэхүүн үс уналтад шууд үр дүнтэй байдаггүй бөгөөд хэт ихээр хэрэглэх нь хор хөнөөлтэй байдаг.
Үс уналтын талаар ойлголт: Нийтлэг шалтгаан ба хувь нэмэр оруулагчид
Үс уналт буюу үс халцралт нь сэтгэл санааны хямралд хүргэдэг нийтлэг эмгэг юм. Үс унах нь ихэвчлэн хөгшрөлтөөс үүдэлтэй байдаг ч мөн бусад хүчин зүйлүүдээс шалтгаалж болно, тухайлбал:
удамшлын эмгэг, үрэвсэлт өвчин
хорт хавдар, хорт хавдрын эмчилгээ
дааврын өөрчлөлт
стресс, ядаргаа
жирэмслэлт
витамин, эрдэс бодисын дутагдал
Эмийн болон бусад эмчилгээ
Огцом жин хасалт
сүүлийн үеийн мэс засал эсвэл өвчин.
Халзрах олон шалтгаан байдаг ч хамгийн түгээмэл нь андрогенийн халцрах юм. Эрэгтэй болон эмэгтэй хүмүүсийн үс уналтын хамгийн түгээмэл хэлбэр нь халцрах бөгөөд үүнийг андрогенийн халцралт гэж нэрлэдэг. Андрогенийн халцралт нь удамшлын эмгэг бөгөөд бэлгийн бойжилтын дараа тодорхо й хугацаанд үс аажмаар нарийсаж эхэлдэг. Эрэгтэй үс уналт нь ихэвчлэн оройн хэсэгт эсвэл урд талын үсний шугам дээр илэрдэг ба эмэгтэй халцралт нь ихэвчлэн хуйхны бүх хэсэгт сийрэгжилт хэлбэрээр илэрдэг.
/зурган дээр дарж илүү их мэдээлэл аваарай/
Telogen effluvium (TE) болон alopecia areata (AA) нь мөн үс уналтын түгээмэл төрөл юм. Telogen effluvium-ийн үед гэнэтийн, огцом үс унах нь стрессээс үүдэлтэй бөгөөд нэгээс зургаан сарын дараа илэрдэг. Стресс үүсгэгч хүчин зүйлс нь сэтгэлзүйн стресс, хүнд өвчин, хоолны дэглэм, мэс засал, жирэмслэлт зэрэг байдаг. Alopecia areata нь аутоиммун өвчин бөгөөд хуйхны зарим хэсгээр дугуй толбо хэлбэрээр халзарч илэрдэг. Alopecia areata-ийн шалтгаан тодорхойгүй боловч бамбай булчирхайн эмгэгтэй хүмүүст илүү их тохиолддог.
Андрогенийн халцрах, Телоген Эффлювиум болон халцрах нь сорвигүй үс уналтын төрөл бөгөөд үс унах үед үсний уутанцар эсвэл хуйханд гэмтэл гардаггүй ("сорвижилт" байхгүй). Цаг хугацаа, зохих эмчилгээ хийснээр үс дахин ургах боломжтой байдаг бөгөөд нийт үс уналтын ойролцоогоор 73% нь энэ ангилалд багтдаг.
Хүчтэй, эрүүл үсэнд зайлшгүй шаардлагатай тэжээллэг бодисууд
Витамин, эрдэс бодисууд шинэ үс ургахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд эрүүл үсэнд шаардлагатай дархлааны системийг бэхжүүлдэг. Үсний эрүүл мэндэд хувь нэмэр оруулах витамин, эрдэс бодисууд нь:
витамин А
витамин В2 (рибофлавин)
витамин В3 (ниацин)
витамин В7 (биотин)
витамин В9 (фолийн хүчил)
витамин В12
витамин С
витамин D
витамин Е
төмөр
селен
цайр
Хоолны дэглэм, нэмэлт тэжээл нь үс ургалтад тусалдаг уу?
Хангалттай витамин, эрдэс бодис авах нь үс уналтаас урьдчилан сэргийлэх, зохицуулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Эрүүл хооллолт нь ихэнх хүмүүсийн хоол тэжээлийн хэрэгцээг хангадаг ч цусны шинжилгээгээр тодорхой дутагдал илэрсэн тохиолдолд эмч нэмэлт тэжээл өгөхийг зөвлөдөг. Жишээ нь:
Витамин D: Уг витамин нь үсний уутанцар болж хөгжих эсийг бий болгоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд ясыг эрүүл байлгаж, дархлааны системийг дэмждэг. Хэрэв таны үс ихээр унаж, Д аминдэмийн түвшин бага байвал эмч нэмэлт тэжээл хэрэглэхийг зөвлөнө.
Төмөр: Төмөр нь үсний ургалтад зайлшгүй шаардлагатай үсний уутанцарт хүчилтөрөгч бий болгоход тусалдаг. Хэрэв шинжилгээгээр таны үс уналтаас гадна төмрийн дутагдал байгаа нь тогтоогдвол эмч төмрийн бэлдмэл уухыг зөвлөдөг.
Витамин С: Уг витамин нь таны хоолны дэглэмээс төмрийг шингээхэд зайлшгүй шаардлагатай. Хэрэв таны үс уналт, төмрийн дутагдал хоёулаа байгаа бол витамин С танд тусална.
Витамин А, витамин Е, цайр, селен, В2 витамин (рибофлавин), В3 витамин (фолат), В7 витамин (биотин), В12 витамин зэрэг нь үс уналтад тустай болохыг батлах шинжлэх ухааны нотолгоонууд хоорондоо зөрчилддөг. Таны эмч лабораторийн шинжилгээний үр дүнд үндэслэн таны хэрэгцээнд тохирсон зөвлөмж өгөх боломжтой.
Зарим витамин, эрдэс бодисыг хэт их хэмжээгээр хэрэглэх нь хортой гэдгийг ойлгох нь чухал. Жишээлбэл, А аминдэм, селенийг хэтрүүлэн хэрэглэх нь үс унахад хүргэдэг. Мөн А аминдэм эсвэл төмрийг хэт их хэрэглэх нь хортой. Арьс, үс, хумсанд агуулагддаг алдартай витамин болох биотин (витамин В7) хэт их байх нь бамбай булчирхайн үйл ажиллагаа, зарим дааврын түвшинг үнэлэх зэрэг лабораторийн шинжилгээнд саад учруулж болзошгүй юм.
Витамин, эрдэс бодисын дутагдал, үс унах хоорондын холбоо
Эрүүл үсэнд нэн чухал амин дэм, эрдэс бодис дутагдвал үс уналт үүсдэг. Өмнө нь дурдсанчлан, эмч тань цусны шинжилгээгээр асуудлыг тодорхойлж, зохих эмчилгээг санал болгосноор та урьдчилан сэргийлэх боломжтой. Гэсэн хэдий ч эдгээр тэжээллэг бодисын дутагдал нь үс унах цорын ганц шалтгаан болдоггүй. Хэрэв таны үс уналт нь эрүүл мэндийн шалтгаан эсвэл өөр стрессээс үүдэлтэй бол хоолны дэглэмийн өөрчлөлт, нэмэлт тэжээл нь хязгаарлагдмал нөлөө үзүүлдэг.
Эх сурвалж: https://www.health.harvard.edu/
Wix Test